آیت الله معصومی اشکوری
مدفون در قبرستان گلشور
در ۲۷ رجب ۱۳۵۶ ه . ق مطابق با ۱۳۱۶ ه . ش آیت الله معصومی اشکوری در یکی از قراء اشکور; قریه «شوئیل » دارفانی را وداع گفت و در همان روستا به رسم امانت به خاک سپرده شد و پس از اطلاع وصی خاص او و فراهم نمودن زمینه مساعد در سال ۱۳۱۹ ه . ش پس از سه سال، قبر ایشان نبش گردید و بدن تر و تازه ایشان به مشهد مقدس حمل شد و در قبرستان گلشور حسین آباد مشهد (انتهای خیابان ۳۰ متری طلاب) که همان زمان، واقف آن قبرستان نیت کرده بود که اولین میت باید یک نفر عالم روحانی باشد، دفن گردید . مقبره وی در ضلع شمال غربی قبرستان مذکور قرار دارد .
در حدود سال ۱۳۷۴ ه . ش شهرداری مشهد این قبرستان متروک را مبدل به پارک کرد . در خلال خراب کردن، مسئولان مربوطه متوجه جسد سالم و تر و تازه ای می شوند و بعد از خواندن لوح مزار متوجه می شوند که این جسد سالم متعلق به این عالم ربانی است . هم اکنون غیر از قبر این بزرگوار اثری از قبرستان نیست ومزار این سید جلیل القدر بعد از آن واقعه، مورد توجه عموم مردم قرار گرفت وهم اکنون علاقه مندان و حاجت مندان برای برآورده شدن حاجات، نذورات و هدایایی به این مقبره نورانی اهداء می نمایند . بر روی سنگ قبر معظم له چنین نوشته شده است:
«هوالباقی، مرقد مطهر منور عالم ربانی آیت الله آقا سید محمد تقی معصومی اشکوری طاب الله ثراه – ، تاریخ فوت، ۲۷ رجب ۱۳۵۶ ه . ق، مطابق با ۱۳۱۶ شمسی .»
جمع زیادی از مردم ناحیه اشکور که برای زیارت امام هشتم علیه السلام به مشهد مقدس سفر می کنند، خود را مقید می دانند که ضمن زیارت حضرت امام رضا علیه السلام بر سر مزار مرحوم سید هم بروند .
آیت الله سید محمد تقی معصومی اشکوری کیست؟
آیت الله سید محمدتقی معصومی اشکوری به سال ۱۳۱۲ ه . ق در قریه «کیارمش » از دهستان اشکور بالا ( استان گیلان) در میان خاندان سیادت و فضیلت دیده به جهان گشود .
پدر و اجدادش همگی از سادات عظام و از علماء موجه منطقه اشکورات به شمار می روند و در زمانهای سابق مردم آن منطقه در هنگام بروز حوادث و بلایای عمومی، همانند طاعون، به این خاندان جلیل القدر پناهنده می شدند ودر حقیقت، این خاندان ماوا و پناهگاه مردم این سامان به شمار می رفتند .
اجداد وبنی اعمام آیت الله اشکوری، اکثر بقاع و مزارات اشکور را به خود اختصاص داده اند ومردم برای رفع حوائج و برآورده شدن حاجات خویش از اطراف واکناف به زیارت قبور متبرکه آنان مشرف می شوند .
آیت الله سید محمدتقی معصومی اشکوری رحمه الله در دوران کودکی مبتلا به لکنت زبان گردید که با توسل به امامزادگان اشکور این مرض از وی برطرف شد . وی در این باره می نویسد:
«و اتفاقا در طفولیت زبانم لکنت زیادی داشته است که خودم یاد دارم; برای ادای حرفی از حروف قرآنی در اوقات تعلم قرآن در نزد یک زن معلمه، ناچار بودم وقت زیادی صرف کنم تا آن حرف را ادا کنم . اتفاقا برای ادای یک حرف کاف یادم می آید حدود پنج دقیقه معطل شدم . چون مادرم از زنان نیک و صالحه بود، متوسل گردید به مزار امامزادگان و بقاع متبرکه قراء اشکور . در قریه لسبو و دلیجان اشکور در آستانه متبرکه مرا خوابانید و این مرض از برکت آنها در همان سن صغارت برطرف گردید .«الیس الله بکاف عبده »
تحصیلات
مرحوم آیت الله معصومی اشکوری رحمه الله بعد از فراگیری قرآن در سال ۱۳۲۳ ه . ق دیار اشکورات را ترک و برای تحصیل علوم دینی رهسپار حوزه های علمیه گردید . مرحوم اشکوری در سه حوزه علمیه بزرگ به فراگیری علم و دانش و معنویت همت گماشت:
الف) حوزه علمیه قزوین: آیت الله معصومی اشکوری بعد از توقف کوتاه در حوزه علمیه رشت به حوزه علمیه قزوین که دارای مرکزیت علمی خاصی بود، وارد گردید واز محضر عالم عارف مرحوم آیت الله حاج سید موسی زرآبادی قزوینی (۱۲۹۴ – ۱۳۵۳ ه . ق) بهره مند شد .
در حقیقت آیت الله معصومی از شاگردان خاص و تربیت یافتگان محضر این عارف واصل بوده است .
مرحوم آیت الله اشکوری هیچگاه ارتباط خویش را با این استاد فرزانه قطع نکرد وهمواره از محضر علمی وعرفانی این مرد الهی بهره می برد .
ب) نجف اشرف: ایشان بعد از قزوین وارد نجف اشرف گردیده و در این حوزه بزرگ و کهنسال در نزد اساتید مبرز مشغول فراگیری منقول و معقول شده، از برکت الطاف الهیه حائز رتبه اجتهاد گردید
ج) مشهد مقدس: مرحوم آیت الله معصومی اشکوری مدتی از عمر شریف خویش را در مشهد مقدس سپری ساخته ودر مدرسه بالاسر مشهد مقدس در نزد آیات عظام: حاج آقا حسین قمی، میرزا مهدی اصفهانی، حاج میرزا محمد آقازاده خراسانی – رحمهم الله – تلمذ کرده و موفق به اخذ اجازاتی از این بزرگواران گردیده است . همچنین در این حوزه علمیه با بزرگانی چون آیت الله حاج شیخ حسنعلی اصفهانی، آیت الله حاج شیخ علی اکبر مازندرانی، آیت الله سیدمحمد طالب الهدی اصفهانی، آیت الله حاج شیخ عباس محدث قمی محشور بوده و از این بزرگان از باب تبرک و تیمن اجازاتی دریافت داشته است .
مراجعت به وطن
آیت الله معصومی اشکوری در سال ۱۳۴۸ه . ق بعد از اتمام تحصیلات و کسب مراحل و مدارج عالیه علمی به وطن بازگشت .
وی از سال ۱۳۳۷ و ۱۳۳۸ ه . ق وارد عرصه منبر گردید; به جهت اینکه در عالم رؤیا از طرف اجداد خود، حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام و حضرت ابی عبدالله الحسین علیه السلام مامور گردید که به منبر برود و به مواعظ و بیانات منبری مشغول گردد .
معظم له در این باره می نویسد:
«و از سنه هزار و سیصد و سی و هفت و هشت قمری مقتضی شد وارد ترویجات منبری نیز گردیدم و به مواعظ و نصایح برادران دینی خود به تفرقه اوقات پرداختم و اشتغال به نصایح و مواعظ نه از نقطه نظر رفع احتیاجات دنیوی بوده است، بلکه ابتدائا برای تعلیمات برادران و خواهران دینی و افاضه و افاده معلومات خودم اقدام در بیانات منبری [نمودم] و در عالم رؤیا از طرف اجداد طاهرین خود از حضرت امیرالمؤمنین – علیه الصلاة والسلام – و نیز از حضرت ابی عبدالله الحسین المظلوم علیه السلام اشاره گردید که بروم به مواعظ و بیانات منبری افاضات نمایم، بالخصوص حضرت سیدالشهداء علیه السلام بازویم را گرفته، روانه ام به طرف مجلس مواعظ و خدمت گزاری نمودند و اتفاقا از راه غیرعادی روانه ام فرمود و اثر این خواب را خودم می دانم و بس . لنا:
گنج نهانی است مرا زر از او
آب روانی است لبم تر از او
به که چه خوش بحر نهانی نکوست
ناطقه ام رود روانی از اوست .»
منابر تاثیرگذار
از منابر و مواعظ جان سوز آیت الله معصومی اشکوری هنوز هم مردم متدین رحیم آباد، رودسر و اشکورات خاطره های فراوانی دارند و کم محفل و مجلسی را در این ناحیه می توان نام برد که در آن مردم از خاطرات و کرامات این عالم جلیل القدر سخنی نگویند .
حضرت آیت الله محفوظی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم وعضو خبرگان رهبری، درباره عمق تاثیرگذاری مواعظ این عالم ربانی بر مردم می گوید:
«مردم در پای منبر ایشان، همانند زن فرزند مرده با صدای بلند گریه می کردند . نصایح ومواعظ ایشان در قلب مردم چنان تاثیر می کرد که برخی از افراد با شنیدن آن در پای منبر بی هوش می شدند .»
حالات روحانی
مرحوم آیت الله معصومی اشکوری مردی بزرگ وصاحب کشف و شهود بود و آن گونه که مشهور است و خود آن جناب در کتاب (دو چوب و یک سنگ » ذکر کرده است، اسم اعظم را می دانست و دارای کراماتی عجیب و غریب بوده و عارف به معارف شیعه، عالم به علوم ادب و فقه و اصول و منطق و کلام و علوم غریبه بوده و آن گونه که مشهور است، دارای طی الارض بوده است .
حضرت آیت الله سید محمد مهدی مرتضوی لنگرودی – دامت برکاته – در تقریظی بر کتاب دو چوب و یک سنگ این گونه نوشته اند:
«چند نفر از علماء بزرگ ومورد وثوق که از بردن نام شریفشان معذورم، برایم نقل نمودند که ما شبی با آیت الله معصومی در یک خانه واقع در گیلان مهمان بودیم . راه دور بود، بنابراین شد که شب را در خانه به روز آوریم . پس از صرف شام میزبان برای ما در یک اطاق نسبتا بزرگی جا انداخت . هر کس به بستر خود رفت . همین که نیمه شب شد، بر اثر سرفه زیاد وشدید یکی از ما، چند نفر بیدار شدند، از آن جمله ما بودیم .
ناقلین واقعه سه نفر از علماء مورد وثوق بودند که برای نگارنده واقعه را در سه نوبت، در سه جلسه خصوصی نقل نمودند که نقل هر سه نفر بدون کم و زیاد مطابق هم بود وآن اینکه آنان اظهار داشتند: فصل زمستان بود و هوا بسیار سرد، درب بسته و بخاری روشن بود، همین که به بستر آقای معصومی نظر کردیم، دیدیم آقای معصومی در بستر نیست . با خود گفتیم حتما به دست شویی رفته اند، پس از چندی خواهند آمد، ولی انتظار به طول انجامید . درب اطاق را باز کرده، دست شویی و اطراف سالن و هال هرچه جستجو کردیم، معظم له را نیافتیم . در این اثناء که سر و صدا شد، میزبان از اتاق خود بیرون آمد و گفت: آقایان چیزی لازم دارند؟ در جواب گفتیم: خیر، جناب آقای معصومی نزد شما نیامدند و اکنون در اتاق شما نیستند؟ وی در جواب گفت: خیر، مگر در اتاق شما استراحت نکرده اند؟! گفتیم: خیر، چون در اتاق نبودند به جستجوی ایشان مشغول هستیم . میزبان هم با حالت تعجب همه جای خانه را مورد جستجو قرار داد، ولی حضرت آقای معصومی رحمه الله را نیافت . خلاصه اینکه همه ما پس از جستجوی زیاد به اتاق خود برگشتیم ومیزبان هم به اتاق خود رفت . درب اتاق را بستیم وبا هم می گفتیم: آخر معلوم نشد جناب آقای معصومی رحمه الله در کجا هستند؟! درست در حدود یک ساعت درباره ایشان صحبت می کردیم که ناگهان دیدیم حضرت آقای معصومی رحمه الله در بستر خود نشسته اند ومشغول ذکر گفتن هستند . به معظم له گفتیم: شما کجا تشریف داشتید؟ ما در حدود دوساعت بلکه بیشتر است که در جستجوی شما به سر می بریم . ایشان در جواب فرمودند: اکنون که می بینید در اینجا هستم . از معظم له بیش از اندازه تقاضا شد که جهت وعلت غیبت خود را بیان نمایند، ولی ایشان از گفتن خودداری می فرمود، اما ما ست بردار نبودیم تا اینکه حضرت آقا فرمودند: من علت را بیان می نمایم به شرط اینکه تعهد شرعی بدهید که تا بعد از مرگ من این واقعه را بر کسی نقل نکنید .
تعهد شرعی از جانب همگی داده شد . حضرت آقای معصومی رحمه الله فرمودند: من در حدود سه ساعت است که در مدینه طیبه، اول خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله و بعد در نزد مادرم حضرت زهرا علیها السلام و بعد به خدمت ائمه بقیع علیهم السلام و بعد به نجف به خدمت مولا امیرالمؤمنین علیه السلام وبعد به کربلا و بعد به کاظمین و بعد به سامراء رفته، همه را از نزدیک زیارت کردم و بعد به اینجا آمدم .»
عارف الهی، حضرت آیت الله العظمی آقای بهجت – دامت برکاته فرمودند:
«سالی در گیلان ما، برداشت محصول برنج مصادف شد با بارندگی شدید; طوری که بارش باران به طور متوالی وپی درپی ۱۲روز ادامه داشت و همین امر باعث نابودی محصول می گردید و به دنبال آن ناراحتی شدید کشاورزان شالیکار را به دنبال داشت; زیرا با چشم خود شاهد نابودی محصول و به هدر رفتن زحمات یک ساله خود بودند تا اینکه به فکر برخی از افراد متدین منطقه می رسد که برای حل این مشکل به خدمت عالم ربانی آیة الحق آقای معصومی اشکوری برسند .
وقتی به حضور ایشان رسیده، جریان را به عرض ایشان می رسانند، معظم له قدری تامل فرمود وقلم را برداشت و روی تکه کاغذی چیزی را نوشت و فرمود: آن را داخل باران بیندازید . به محض انداختن، باران قطع شد، ابرها کنار رفت وآفتاب همه جا را روشن ساخت . کشاورزان با خوشحالی در حالی که سر از پا نمی شناختند، رفتند تا از فرصت به دست آمده برای برداشت محصول اقدام نمایند و کم کم این قضیه دهان به دهان به گوش همه مردم رسید .
برخی از افراد که عقیده چندانی به این گونه امور نداشتند، در صدد برآمدند تا آن کاغذ را پیدا کرده و از مندرجات آن آگاهی یابند . وقتی کاغذ را پیدا کردند، دیدند فقط این عبارت کوتاه آمده است: «باران بند بیا!»
این گونه کرامتها نشانه قدرت روحی و معنوی این مرد بزرگ است .»
تالیف کتاب «دو چوب و یک سنگ »
آیت الله معصومی اشکوری در سال ۱۳۵۳ ه . ق کتابی به نام «دو چوب و یک سنگ » تالیف نموده که به صورت کشکولی از معارف دینی و مطالب علمی و ادبی است . درباره وجه تسمیه این کتاب گفته اند: به نام مقدس علی علیه السلام مسمی می باشد; چون دو چوب اگر به طور عمودی گذاشته شود، با یک سنگ بدین صورت نوشته می شود: «۱۱۰» و عدد ۱۱۰ مطابق با عدد نام مقدس حضرت علی علیه السلام است . البته، برخی از بزرگان از جمله مرحوم آیت الله سیدمحمود مجتهد سیستانی از علماء حوزه مشهد فرمودند: این نام «دو چوب و یک سنگ » نمادی از مطالب دیگر است که ماذون در بیان نیستیم .
مرحوم آیت الله معصومی اشکوری درباره کتابش در وصیت نامه ای که در آخر کتاب ایشان ذکر شده است، این گونه می نویسد:
«و بعد چون سزاوار نیست که شخصی از دنیا برود ووصیت نکرده باشد، لذا وراثم بدانند که من مال زیاد ندارم و برای آنها ترکه از مال دنیا زیاد نگذاشته ام; یعنی دسترسی نداشتم . هرگاه اولادم کافی می شدند از ذکور و اناث برای آنها علم ارث می گذاشتم به شیوه اجداد طاهرینم . ولی افسوس که مرگ شاید مجال ندهد آنها را لایق ببینم ولکن ارث بزرگ را در عبارات کتابم دفن کرده ام . بندگی وعبادت لازم است تا گنج را پیدا نمایند .»
کتاب دوچوب ویک سنگ تقریبا چهل سال بعد از رحلت مؤلف در جمادی الآخر ۱۳۸۲ ه . ق در چاپخانه علمیه قم به طبع رسید و با استقبال بسیار زیادی روبرو گردید; به طوری که به علت نایاب بودن، علاقه مندان نسخه ای از آن را به صورت زیراکس با قیمت گران تهیه می نمودند . و در سال ۱۴۱۶ ه . ق این کتاب به همراه ضمائم جلد دوم و شمه ای از حالات مؤلف با تقریظ آیت الله سید محمد مهدی مرتضوی لنگرودی از علماء قم – سلمه الله – توسط نشر سایه در ۱۹۲ صفحه به طبع رسیده است .
مرحوم آیت الله معصومی اشکوری علاوه بر کتاب فوق، رسالات دیگری که مجموعا ۶۰۰ صفحه دست نوشت می باشد، در ابواب فقه واصول تالیف نموده اند که هیچ کدام از آنها تاکنون به طبع نرسیده است .
ارتباط با مردم
مرحوم معصومی اشکوری در محیط زندگی خویش سعی وافری در بهسازی اخلاق و رفتار و تربیت مردم داشت و معلم نمونه ای در این رهگذر بود . اگر وجهی از عائدات خود و یا وجوهات شرعی به دست می آورد، به فتوای خود و اجازاتی که از مراجع عظام وقت داشت به مصارف شرعیه می رساند و صرف فقراء و مستحقین و مستمندان واقعی می نمود و در نهایت قناعت زندگی می کرد و از تجملات و تظاهرات پرهیز داشت .
در زمان فوتش خانه او شامل دو اتاق بالا و پایین و یک ایوان ساخته شده از چوب و گل بود و به همین سبک خانه ای هم در ییلاق داشت که مفروش به حصیرهای بافت محلی بود و در همین مکانها از مراجعین پذیرایی می کرد وخود به تنهایی امور خویش را سر و سامان می داد و حتی جهت سوخت منزل به جنگل می رفت و با داس و تبر از درختان خشک شده، هیزم تهیه می کرد و به منزل می برد . او در گفتار وعمل پدر روحانی مردم زمان خود بود .
منبع : مبلغان – دی و بهمن ۱۳۸۲، شماره ۴۹ – فروغ هدایت و پارسایی
پاسخ دهید