افشار- الله وردی خان(۱۱۵۸ه.ق)
اللهوردیخان قرخلو افشار از سرداران نادرشاه افشار است که شرح مختصری اززندگی او در کتاب عالم آرای نادری آمده است. اولین بار در حوادث سال۱۱۴۶ه.ق از وی نام برده شده است،در این سال لطفعلیخان افشار در نواحی آذربایجان با گنجعلی پاشا سردار عثمانی درگیر بود و اللهوردی خان به عنوان یکی از سرداران خراسان از فرماندهان این جنگها بود.
مشهورترین حادثه ای که وی در آن شرکت داشته است، سرکوب شورش تقیخان، بیگلربیگی شیراز بود.
تقیخان شیرازی در سال۱۱۵۵ه.ق علیه نادر شورش کرد و بعد از تصرف نواحی عمان و سواحل خلیج فارس، وارد شیراز شد. نادرشاه به الله وردیخان که در مشهد بود دستور داد به همراه ساروخان قرخلو و محمدخان افشار، بیگلربیگی هرات همراه با لشکرکشی خراسان راهی فارس شود.
الله وردیخان که فرماندهی این لشکر را به عهده داشت از راه اصفهان راهی شیراز شد و قبل از اینکه درگیر جنگ با تقیخان شود او را به ترک سرکشی دعوت کرد. همچنین نامههایی که نادر خطاب به بزرگان شیراز و تقیخان نوشته بود، فرستاد. اما آنها همچنان بر مخالفت خود اصرار ورزیدند بنابراین الله وردیخان شهر را در محاصره گرفت ولی نتوانست آن را فتح کند.
با طولانی شدن مدت محاصره، نادرشاه فردی به نام قیاقلیخان جارچی باشی را به همراه آزادخان افغان با نیروی بیشتری به کمک الله وردیخان فرستاد. ولی فتح شیراز ممکن نشد.
در نهایت حاجی محمد بیگ یکی از سرداران تقیخان با محاصره کنندگان وارد مذاکره شد و آنها را به داخل قلعه راه داد. بدین ترتیب شهر به تسخیر نیروهای شاهی درآمد و توسط یاران الله وردیخان درسال۱۱۵۷ه.ق غارت شد. در این غارت که یکی از هولناکترین صحنههای تاریخ شهر شیراز یا به قول میرزامحمد((اعظم مصائب شیراز)) به حساب می آمد.
تعدادی از زنان و کودکان به دست نیروهای فاتح که اغلب افغان و ازبک بودند، اسیر شدند و مردان به قتل رسیدند، آنها حتی به کسانی که به حرم شاهچراغ پناهنده شده بودند امان ندادند. تقیخان از شیراز گریخت و الله وردیخان گروهی را به تعقیب او فرستاد که او را دستگیر و نزد نادر فرستادند.
جالب این است که میرزا محمد کلانتر که خود شاهد این قضایا بوده است نامی از الله وردیخان نبرده است، به احتمالی او فرمانده اصلی نبوده است.
البته میرزامحمد تأیید کرده است که قشون دولتی از خراسان و کرمان به سمت فارس پیوستند. ولی نامی از الله وردیخان نبرده است. در سال ۱۱۵۸ه.ق درخوارزم شورشهایی رخ داد و نادر برادرزادهاش علیقلیخان را به سرکوب شورش و انتظام امور آن دیار فرستاد، ولی او چون کم سن بود، الله وردیخان را در پی او فرستاد، و به علیقلیخان دستور داد که از صلاح دید او بیرون نرود.
در این لشکرکشی الله وردیخان که از تجارب جنگی خوبی برخوردار بود فرماندهی اصلی را به عهده داشت. آنها بعد از سرکوب شورشهای منطقه به دستور نادر در شوال ۱۱۵۸ه.ق از آن دیار برگشتند.
در راه برگشت اردو در منزل گوگرچین، کنار رود جیحون اطراق کرد. در همین مکان الله وردیخان یک روز به خیمه علیقلیخان رفت و مدتی طولانی درآنجا بود و چون وارد خیمه خود شد بعد از مدت کوتاهی درگذشت.
مولف عالم آرا که در آن محل حضور داشته است می نویسد، اغلب بر این عقیده بودهاند که علیقلی خان به الله وردیخان پیشنهاد کرده است همراه هم علیه نادر شورش کنند اما الله وردیخان نپذیرفت و با نصایح سعی کرد او را نیز از این کار باز دارد.
علیقلی خان از ترس اینکه خبر به گوش نادر برسد الله وردی را مسموم کرد. بعد از مرگ الله وردیخان، علیقلی دستور داد جسد او را در تابوت گذاشته و روانه مشهد نمایند.
منبع: مشاهیر مدفون در حرم، پایگاه امام رضا(ع)
پاسخ دهید