سرای عزیز الله اف مربوط به دوره پهلوی اول است و در مشهد، حرم رضا، کوچه عباس قلی جان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۰۳۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.[۱]
کاروانسرای عزیزالله اُف، تجارت خانه ای برای صادرات محصولات مختلف بوده است. این بنا در سال ۱۳۴۷ هجری قمری به همت حاج غلام حسین سالم مشهدی احداث گردید. کاروان سرا که در یکی از بازارهای معروف مشهد به نام عباس قلی خان واقع شده بود، مدت ها به عنوان محلی پر رونق و نبض تپنده اقتصاد شهر شناخته می شد. این مکان تاریخی سرانجام به محلی برای بازار فرش فروش ها تبدیل شد و بعد از آن نیز پای دیگر عمده فروشان به این مکان باز شد.
کاروان سرای عزیزالله اُف در گذر زمان تغییرات چندانی، جز چند الحاق اضافی در بخش داخلی، به خود ندیده است. خوشبختانه این الحاقات نتوانسته اند معماری اصلی این بنا را تحت الشعاع قرار بدهند. تنها اتفاقی که در این میان قابل توجه است، تراکم بیش از حد واحدهای تجاری است که زیبایی بنا را از چشم انداخته است.
معماری این کاروان سرا همچون سایر معماری های ایرانی اسلامی، معماری درون گراست، بدان معنی که بنا به دو بخش اندرونی و بیرونی تقسیم می شود. در بخش بیرونی بنا حیاط بزرگ و مرکزی پیش بینی شده است که اطراف آن را حجره ها احاطه کرده اند. بخش اندرونی کاروانسرا با حیاط کوچک و فرعی در شرق بنا تفکیک شده که بخش خصوصی تر ساختمان محسوب می شود و با در کوچکی به گذرگاه مجاور راه پیدا می کند.
این بنا دارای سه طبقه است که از بیرون تنها دو طبقه از آن به چجشم می آید و بیننده گمان می کند که با کاروانسرایی دو طبقه طرف است.دلیل این اتفاق این است که کاروانسرا از سطح کوچه پایین تر است و طبقات اول و دوم نسبت به طبقه همکف عقب نشینی دارند. در این دو طبقه بالکن های مشرف به حیاط وجود دارد که در چهار وجه بنا واقع شده اند و در گوشه ها با راه پله به یکدیگر راه می یابند.
هنوز در این کاروان سرا بوی معماری قدیم استشمام می شود، تیر و ستون و نرده بالکن ها از جنس چوب بوده و کف بنا تمام آجرفرش است و بعضی از راه پله ها نیز چوبی هستند. در کنار آن ها تزینات آجری، سقف ضربی با دهانه بزرگ حجره ها و در و پنجره های چوبی زیبا گواه قدمت طولانی این بنا است.
استفاده از مطالب و تصاویر با ذکر منبع ” دانشنامه مشهد” مجاز است
پاسخ دهید