مراسم صفه
روضه منوره حضرت ثامن الحجج علیه آلاف التحیه و الثناء که قبله آمال شیعیان و محبان اوست، بیش از دوازده قرن قدمت دارد و بر اساس شواهد موجود از همان ابتدای شهادت حضرت و به خاکسپاری پیکر پاک امام در مکان کنونی، قرائت قرآن کریم در روضه منوره رضوی معمول ودائر بوده است چنان که قاریان اطراف روضه منوره حاضرشده وبه تلاوت قرآن مجید می پرداختند، از این رو تعدادی قرآن وقف آستان قدس رضوی گردید که در داخل حرم مطهر نگهداری می شد.
هنگامی که محمد خان شیبانی سلطان و موسس طایفه ازبکها، خراسان را از تیموریان گرفت در سال ۹۱۰ ه-ق به قصد زیارت به مشهد مقدس آمد و ضمن زیارت مرقد منور امام رضا علیه السلام غزلی ترکی در مدح و منقبت امام سرود ومقرر داشت: «حفاظ در بیرون قبه قر ائت قرآن نمایند »
چنان که از سخن محمد شیبانی بر می آید تا آن زمان مراسم صفه به وسیله حفاظ در حرم مطهر انجام می شده و از آن تاریخ با نظر وی این مراسم به خارج از حرم انتقال یافت.
در سال ۱۲۷۶ه-.ق فرد خیری به نام امام وردیخان بیات مختاری از این سنت استقبال نمود وطی وقفنامه ای عواید موقوفه ای را جهت مخارج این مراسم تعیین نمود و مقرر داشت حفاظ در رواق توحیدخانه در صبح و شام به تلاوت کلام الله مجید بپردازند و دوازده بند خواجه نصیر نیز خوانده شود تا مدتها این مراسم در توحید خانه انجام می شد، تا این که صاحب نظران از باب شکوه وعظمت این مراسم ونیز از باب نزدیک بودن به روضه منوره وتبدیل به احسن نمودن موقوفه، با توجه به سوابق آن در دارالحفاظ، این رواق را مکان مناسبی برای انجام مراسم صفه دیدند، از این رو انجام مراسم به دارالحفاظ انتقاال یافت.
برنامه آن چنین است که ابتدا مقدمات انجام مراسم توسط فراشان در مکان خاص انجام می شود، پس از آن تعداد چهارده عدد لاله، رحل و قرآن در قطع بزرگ آورده شده و در سمت چپ و راست رواق درهر طرف هفت عدد به طور یکسان قرار داده می شود. قرآنها و رحلها از اطاق مخصوص با احترام ویژه دست به دست می چرخند ودر جای خود قرار داده می شوند. سپس توسط یکی از خدمه شمعهای درون شمعدانها روشن می گردد و خدام وفراشان کشیک روز پس از ورود به مکان برگزاری مراسم صفه در سمت چپ و راست با حالت خضوع وخشوع و احترام و سر کشیک و معاون وسادات در صدر رواق می نشینند ضمن این که یک عدد شمعدان به طور مجزا در محل استقرار سر کشیک قرار می گیرد.
با ورود خدام به رواق و جای گرفتن سرکشیک و معاون در وسط و بالای رواق و استقرار خدام در دو طرف آنان مراسم آغاز می شود، در این هنگام حفاظ ضمن تلاوت حدود یک جزء قرآن هر کدام یک فقره از مدیحه را با صدای بلند و زیبا می خواند آنگاه به نام مبارک علی بن موسی الرضا علیه السلام که رسید همگی قیام نموده و بعد از ادای احترام مجددا می نشینند و مراسم ادامه می یابد و به مجرد شروع فقره چهاردهم و بیان نام مبارک حضرت قائم آل محمد (عج) بار دیگر همگی قیام نموده و عرض ادب میکنند.
پس از خاتمه یافتن قرائت قرآن وقرائت توسل به چهارده معصوم علیهم السلام ، توسط یکی از حفاظ که معمولا خطیب حفاظ می باشد. دعا و خطبه مزبور با ذکر سلام و صلوات بر پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله بدین شرح می باشد :
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین ، بارئ الخلا ئق اجمعین ، الصلوه و السلام علی اشرف الا نبیاء و المرسلین ، حبیب اله العالمین ، وشفیعا للمذنبین و رحمه للعالمین ، ابی القاسم المصطفی محمد صلی الله علیه وآله و سلم و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین المعصومین ، سیما صاحب هذه البقعه المنوره ، شمس الشموس و انیس النفوس ، غوث الوری و شفیع یوم الجزاء مولانا و امامنا ابا الحسن علی بن موسی الرضا علیه آلاف التحیه و الثناء (فاتحه)
و صل علی الخلف الهادی المهدی حجتک و ولیک و ایتک الکبری و النباء العظیم اللهم عجل فرجه و سهل مخرجه و اوسع منهجه و اجعلنا من اعوانه و انصاره.
والسلام علیکم ورحمه الله و برکاته
درپایان مراسم ، درتکریم و توصیف هر یک از چهارده معصوم عبارات معروف از دعای توسل تکرار شده و پس ازآن خطیب حفاظ خطبه مخصوص مشتمل بر مدح وثنای پروردگار متعال و درود ائمه اطهار علیهم السلام وتوسل به امام زمان ( عج ) وسایر ائمه معصومین علیهم السلام قرائت می نماید. درخلال قرائت خطبه ، موقع ذکر نام حضرت رضا علیه السلام همه خدمه با حالت قیام رو به مرقد مطهر حضرت نموده وضمن تعظیم و سر فرودآوردن به نشانه احترام، صلوات می فرستند و در نهایت با درود به روان پاک همه گذشتگان خاصه رهبر کبیر انقلاب اسلامی و دعا برای سربلندی نظام مقدس جمهوری اسلامی و آرزوی سلامتی و عافیت برای همه خدمتگزاران اسلام خاصه مقام معظم رهبری مراسم خاتمه می یابد.
پس از پایان متن دعا و خطبه تمام خدمه سر بر زمین گذاشته و سجده شکر به جا می آورند. سپس سر کشیک می آید، ابتدا قرآن روی اولین رحل سمت راست رواق دارالسلام و بعد رحل وپس از آن شمعدان جلو هر رحل را بر داشته، می بوسد و به اولین حافظ می دهد حفاظ وخدام قرآن ها، رحل ها وشمعدانها را یکی پس از دیگری می بوسند و با دست به دست کردن آنها را به داخل اتاق مخصوص منتقل می نمایند.
منبع : سایت رضوی
پاسخ دهید