گردشگری مذهبی
از جمعیت ۳۰۰ میلیون نفری شیعیان جهان، حتی اگر یک درصد را بتوانیم به ایران جذب کنیم، رقم ۳ میلیون گردشگر مذهبی برای اقتصاد ما تعیینکننده است. از نظر سازمان جهانی جهانگردی، مذهب به عنوان یکی از اصلیترین انگیزههای سفر شناخته شده است.
در دنیای ماشین امروز، انسان بیش از گذشته به استراحت و گردش نیازمند است تا آثار ناشی از فشارهای روحی و روانی را حتیالمقدور خنثی کند. زیرا از این منظر، گردشگری و سیاحت یک تجربه درونگرایانه است. بشر میخواهد لحظاتی به دست آورد که جان و روح خسته، مکدر، تاریک و متلاشی شدهاش به آزادی، فراخی، لذت و زیبایی ماورایی برسد. میخواهد از این راه، معنویت زندگیاش را تأمین و فروریختگیاش را جبران کند.
این در حالی است که گام نهادن در مسیرهای زیارتی، انسان را همیشه به مرحله فراتر از آنچه تاکنون بوده است میرساند. زیارت، قدمتی دیرینه در تاریخ ایران دارد و هیچ وقت کهنه و منسوخ نمیشود. هنوز مسافر هست. تجربههای عرفانی هست. هنوز راهی از کشمکش درونی تا آشتی هست. از سنگینی تا سبکبالی و از کثرت تا وحدت، هنوز راهی هست.
سفر به منظور زیارت، امروزه با نام «گردشگری مذهبی» یا «گردشگری حلال» مطرح میشود؛ سفری که در همه ادیان و در همه فرهنگها، در مسیرهای دور و نزدیک و در تعداد اندک و بسیار دیده میشود. در ایران که باشیم، به ده بالا میرویم و امامزادهاش را در کنار چنار و چشمه زیارت میکنیم.
بسیاری از وقتها، حتی مسیر زیارت همراه با عشق و از خودگذشتگی است؛ چرا که زیارت پیوند قلبی است نه محاسبه عقلی، لذا عمق و تأثیرگذاری آن نسبت به امور مادی به مراتب بیشتر است. آنچه زائر را به پیمودن راهها طی مسافتها و تحمل رنج سفر و استقبال از خوف و خطر وا میدارد. کشش درونی و علاقه قلبی اوست و هر جا که عشق بیاید، خستگی رخت برمیبندد.
سهم ایران از گردشگری مذهبی
اگرچه برخی از کارشناسان صنعت گردشگری مفهوم گردشگری اسلامی و حلال را وسیعتر از آن میدانند که با تعریفی واحد مشخص و تبین شود اما به طور کلی گردشگری حلال را میتوان به نوعی از گردشگری منسوب کرد که در آن گردشگر از جهتی پایبند به آموزههای اسلامی و دینی باشد و از سوی دیگر با کنکاوی برای شناخت بهتر تمدنها کهن و پیشینیان خود بار سفر ببندد.
این در حالی است که اگر از جمعیت ۳۰۰ میلیون نفری شیعیان جهان حتی یک درصد را بتوانیم به ایران جذب کنیم، رقم سه میلیون گردشگر خارجی مذهبی برای اقتصاد ما تعیینکننده است.
دبیر ستاد بقاع متبرکه و بناهای مذهبی سازمان میراث فرهنگی درباره تعداد اماکن مقدس کشورمان میگوید: در کل کشور ۸ هزار و ۹۱۹ بقعه متبرکه و مکان مذهبی مقدس ثبت شده است که از این تعداد، یک هزار و ۲۰۰ بقعه به دلیل شرایط معماری فرهنگی و تاریخی خاصی که دارند در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدهاند اما با این وجود به گفته یکی از اعضای جامعه تورگردانان ایران، گردشگری مذهبی همیشه جزو دغدغههای بود، اما هیچ وقت مشخصترین و واضحترین تمرکز گردشگری زیارتی، در شهرهای مشهد و قم رقم خورده است و امکانات آن نیز به همین تناسب توزیع شده است در حالی که بسیاری از شهرهای و مناطقع مختلف کشور، با داشتن صدها بقاع متبرکه و اماکن مقدس و در عین حال با برخورداری از یک طبیعت زیبا و سرسبز میتواند در فصول مختلف سال پذیرای خیل عظیمی از گردشگران زیارتی باشند.
گردشگران در جاده «ولایت»
توریسم مذهبی به خاطر جنبههای اعتقادی و معنویاش، صنعت پایدارتری است و باتوجه به پتانسیلهای که کشورمان دارد و جذابیتهایی که بافت مذهبی ایران از آن برخوردار است میتواند محور اصلی برنامههای گردشگی مذهبی شود.
برای نمونه اگر بتوانیم مسیر ورود امام رضا (ع) را به یک محور تاریخی – مذهبی برای گردشگری مذهبی تبدیل کنیم، میتوانیم با بخشیدن روح تازه به شیوه زیارت، زائران را به تجربه نمادین این مسیر طولانی دعوت کنیم که هم معنویت زیارت را افزایش میدهد و هم به توسعه گردشگری کمک میکند. برای ایجاد این جاده زیارتی مهم تعیین یک خط سیر است که البته شواهد و قرائن تاریخیاش نیز موجود است و میتوان زائر مشتاق زیارت امام رضا (ع) را با مسیری آشنا کرد که این حضرت طی کرده است تا به مشهد برسد و این مسئله روح زیارت راهم تحت تأثیر قرار میدهد.
البته این بخش معنوی کار است. بخش توسعه توریسم آن نیز وجود دارد؛ یعنی اگر کسی بخواهد آنچه را که درباره امام رضا (ع) میداند، در عالم واقعیت هم ببیند و بداند میتواند این مسیر را طی و آن را به عینه لمس کند
پر رونقترین شاخه گردشگری
در عین حال، به گفته عضو کمیسیون تلفیق طرح توسعه کمی و کیفی زیارت امام رضا (ع) در حال حاضر گردشگری مذهبی، ۲۶ درصد از کل جریانهای گردشگری جهان را به خود اختصاص داده است. محمد قاسمی میگوید: گردشگری مذهبی یکی از قدیمیترین و پررونقترین گردشگریهای گذشته و حال حاضر در سراسر جهان است که قدمت آن به فرهنگ دینی میرسد. اگر نگاهی به تاریخ گذشته در زمینه سفرها و گردشهای مذهبی داشت باشیم. متوجه خواهیم شد که قدمت و رواج این شکل از گردشگری در میان ملل مختلف بسیار مرسوم بوده است. این در حالی است که امروز یک نمونه از سفر گردشگران به مقاصد مختلف زیارتی قرار میگیرد از همان لحظه اول برای رسیدن به مقصود، آماده میشود و با ادامه مسیر به آمادگی بیشتر دست مییابد. اگر این طی طریق را در قالب سفر ببینیم و مقصد ما یکی از زارتگاه ایران باشد، میتوانیم به مسیرها و اماکن زیارتی کشورمان اشاره گذرا داشته باشیم.
مشهد رکورددار گردشگر مذهبی
مشهد یکی از شهرهای بزرگ مذهبی کشور محسوب میشود. شما فکر میکنید این شهر رد طول سال پذیرای چه تعداد گردشگر مذهبی و البته داخلی است؟ محمد قانعی رئیس اتحادیه به هتلداران خراسان رضوی در این زمینه به آمار قابلتوجهی اشاره میکند.
او میگوید: مشهد مقدس در سه ماه تابستان سال گذشته از اول تیر تا پایان شهریور پذیرای ۱۱ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر گردشگر داخلی بوده است که اگر بخواهیم از ابتدا تا انتهای سال را محاسبه کنیم به آمار ۳۰ میلیون نفر میرسیم اما در مقابل تعداد گردشگران خارجی طبق بعضی آمارها تا ۵۰۰ هزار نفر بوده است.
این در حالی است که به گفته قانعی شهر مشهد میتواند پذیرای بیش از ۱۰ میلیون زائر از سرتاسر دنیا باشد.
پاسخ دهید