کتابخانه ی گوهرشاد
در صحن جامع رضوی در سمت چپ و مقابل مسجد گوهرشاد، کتابخانه ای با نام گوهرشاد وجود دارد که معماری آن برگرفته از حمام گنجعلی خان کرمان است
کتابخانه ای همنام یک مسجد
دانشورز ـ گروه گزارش: از صحن جامع رضوی که وارد بست شیخ بهایی شوی، در سمت چپ و مقابل مسجد گوهر شاد، کتابخانه ای با نام گوهرشاد را خواهی دید. می گویند: معماری این کتابخانه برگرفته از حمام گنجعلی خان کرمان است که سرسرای آن کمک زیادی به نورگیری طبیعی تالار مطالعه می کند. در هرحال، قبل از معماری کتابخانه، اسم آن است که جلب نظر می کند. نام گوهرشاد این ذهنیت را ایجاد می کند که احیانا این کتابخانه نیز در سازمان ساخت مسجد توسط بانو گوهرشاد وقف حرم شده است. اما حقیقت چیز دیگری است.
واقف اصلی
ابوالقاسم حکاک، مدیر کتابخانه جامع گوهر شاد، در رابطه با این حقیقت می گوید: «اگر چه نام این کتابخانه، گوهرشاد است، اما بانی و واقف آن، فرد دیگری بوده است.» وی توضیح می دهد: «در سال ۱۳۳۲ شمسی، سید سعید طباطبایی نایینی که از نیکوکاران و شیفتگان کتاب بود، این کتابخانه را تاسیس کرد و در همان سال با وقف پنج هزار جلد کتاب چاپی و خطی و وقف کردن یک سری املاک برای صرف درآمد آن ها در امور کتابخانه، تداوم حیات این کتابخانه را ضمانت کرد. با عنایت به سنت حسنه ی وقف، روز به روز بر رونق این کتابخانه افزوده شد و مورد استقبال و توجه خاص مدرسان و طلاب حوزه علمیه و نویسندگان و ناشران کتاب قرار گرفت، تا این که در سال ۱۳۴۵ شمسی این کتابخانه به اداره اوقاف واگذار شد. به دلیل کمبود فضا و نیاز به مکانی وسیع تر، در سال ۱۳۶۸ با تلاش آستان قدس رضوی، ساختمان فعلی کتابخانه با مساحت یک هزار و دویست متر مربع در بست شیخ بهایی حرم احداث گردید.»
پیوستن به آستان قدس رضوی
وی می افزاید: «در سال ۱۳۶۹ اداره مسجد و کتابخانه با توجه به قرار گرفتن در فضای بارگاه رضوی ( بعد از توسعه ی حرم مطهر ) و پیرو دستور مقام معظم رهبری، به آستان قدس رضوی محول شد. از آن به بعد، رشد و پیشرفت کتابخانه ی جامع گوهرشاد به علت قرار گرفتن در بارگاه رضوی و مجموعه ی موقوفات این آستان مقدس، سرعت بیشتری گرفت؛ به طوری که امروزه با وجود کتابخانه ی مرکزی آستان قدس رضوی در قلب حرم مطهر، کتابخانه ی جامع گوهر شاد هنوز از اعتبار و اهمیتی فوق العاده برخوردار است.»
وی ادامه می دهد: «تالارهای مطالعه به صورت قفسه باز و با بیش از ۶۵ هزار نسخه کتاب فارسی، عربی و لاتین و همچنین ظرفیت ۲۰۰ نفر، پذیرای مراجعان و دانش پژوهان هستند. بیشترین استفاده کننده از منابع این کتابخانه را طلاب علوم دینی تشکیل می دهند. در همین راستا، همه ساله در فصل تابستان، اردوهایی در قالب طرح های مختلف از حوزه های علمیه ی شهرهای مختلف مانند قم، اراک و تهران به مشهد مقدس می آیند و طی درخواست رسمی، تقاضای استفاده از این مجموعه را دارند که بحمد الله با رضایت خاطر، ارائه ی خدمات می شود. تالار مطالعه ی نشریات ادواری نیز به همین سبک ارائه ی خدمت می کند و به جهت بهره مندی از لطف و عنایت مردمی به ویژه اصحاب رسانه، نشریات و مجلات، یکی از غنی ترین تالارهای مطالعه ی نشریات و روزنامه در کشور است که قاعدتا مورد استفاده و وثوق علاقه مندان بسیاری است. در این کتابخانه، همچنین تعداد چهار هزار نسخه کتاب چاپ سنگی در موضوعات مختلف وجود دارد. مخزن خطی که به منظور حفظ و صیانت صحیح کتب خطی، از تجهیزات ویژه ای برخوردار است دارای سه هزار و ۸۸۲ نسخه کتاب و جزوه ی خطی است. این نسخ خطی به روش دیویی که امروزه در اکثر کتابخانه های عمومی دنیا متداول است،رده بندی و مرتب شده است.
وی در خصوص بخش سوم کتابخانه ها بیان می کند: حدود ۶۵ هزار جلد کتاب در واحد گردش کتاب در اختیار مراجعان است. مراجعان برای استفاده از این کتاب ها به طور مستقیم به قفسه ها مراجعه کرده، کتاب مورد نظر را برای ۱۵ روز به امانت می برند که در صورت نیاز به تمدید مهلت، برای یک نوبت دیگر به صورت تلفنی یا حضوری می توانند اقدام کنند.
حکاک، تعداد اعضای کتابخانه را دوازده هزار و ۱۵۶ نفر عنوان می کند و می گوید: اکثر این افراد از خدمات گردش و امانت کتاب استفاده می کنند.
گنج های خطی
مدیر کتابخانه ی جامع گوهرشاد به نمونه های برجسته ای از نسخ خطی موجود در مخزن خطی کتابخانه اشاره می کند و می گوید: جلد سیزدهم ناسخ التواریخ که به قلم خود مولف است، در کنار نسخه های خطی بی نظیری چون تبلبیس ابلیس و همچنین سند ازدواج گوهرشاد سلطان بیگم، دختر سلطان شاهرخ افشار، شاه سوم سلسله افشاریه با ذکر مهریه ی پنج هزارتومانی و هزار تومان جواهرآلات در این مخزن نگهداری می شود.
حکاک می افزاید: پیش از این چهار جلد کتاب با موضوع فهرست نسخ خطی کتابخانه ی جامع گوهرشاد به چاپ رسیده و جلد پنجم که حاوی باقی مانده ی فهرست نسخ خطی کتابخانه می باشد، به تازگی چاپ گردیده و در اختیار عموم، از جمله محققان و پژوهشگران قرار گرفته است.
وی در پایان در خصوص شرایط عضویت در این کتابخانه، این طور می گوید: متقاضی بایستی علاوه بر تکمیل فرم و پرداخت حق عضویت، تصویر صفحه ی نخست شناسنامه، یک قطعه عکس، معرفی نامه از محل کار یا تحصیل و تصویر کارت کارمندی یا جواز کسب ضامن خود را در ساعات کاری کتابخانه که همه روزه به جز ایام تعطیل از۷:۱۵ تا۱۹:۳۰ است، به مسئولین کتابخانه ارائه نماید.
تصاویر از کتابخانه مسجد گوهرشاد
منبع: مجله دانشورز
پاسخ دهید