• موقعیت بالا خیابان یا آیت الله شیرازی در مشهد و همجواریها
خیابان آیت الله شیرازی یا بالا خیابان به عنوان قدیمی ترین خیابان شهر مشهد از عهد صفوی، در بافت مرکزی مشهد واقع شده است. این خیابان یکی از مهمترین مسیرهای منتهی به حرم مطهر حضرت رضا علیه السلام می باشد. موقعیت جغرافیایی این خیابان واقع در غرب حرم مطهر و خیابان شرقی و غربی حد فاصل حرم و میدان شهدا بوده و چهارراه شهدا (چهارراه نادری سابق) تنها تقاطع اصلی بسیار مهم در اواسط خیابان واقع شده است.
چهارراه شهدا و میدان شهدا به عنوان تقاطع های مهم و پل ارتباطی با بسیاری از نقاط در سطح شهر مطرح می باشند.
• مشخصات خیابان
تا اوایل سال های دهه ۱۳۰۰ ه.ش مشهد فقط دارای یک خیابان بصورت چهارباغ از غرب به شرق شهر بود که به فرمان شاه عباس بزرگ, بصورت چهارباغی با چهار ردیف از درختان و نهر آبی در وسط احداث شده بود. ضلع غربی آن، بالا خیابان یا خیابان علیا نامیده می شد که از کوچه باغ عنبر فعلی مقابل بانک سپه شروع می شد و تا بست بالا خیابان و صحن عتیق صفوی یا صحن انقلاب ادامه داشت و آبادانی شهر مشهد تا قبل از توسعه و خیابان کشی های جدید در امتداد همین محور بود.
در دوره های بعد به تدریج امتداد این خیابان تا نزدیکی دروازه های شهر قدیم مشهد کشیده شده و در دوره های مختلف بتدریج باغ نادری، چهارراه شهدا و در نهایت میدان شهدا خیابان کشی و جزء بالا خیابان محسوب گردید.
محدوده میدان شهدا در آغاز حکومت پهلوی محوطه وسیعی بود که در بخش شمالی و در محل ایستگاه آتش نشانی در ابتدای خیابان خواجه ربیع قبرستان حوض لقمان قرار داشت و در جلوی آن کولی ها و غربتی ها آلونک و چادر به پا کرده و در آن زندگی می کردند و بخشی از میدان نیز محل نگهداری دواب بارکش و شترها و میدان بته فروشان و هیزم شکنان بود که از بیرون شهر برای فروش می آوردند.احداث فلکه حضرت در سال ۱۳۰۸ توسط مرحوم اسدی تغییر بسزایی در مسیرهای منتهی به حرم و تردد زائران از جمله بالا خیابان گذاشت.
در سال ۱۳۲۵ با آمدن راه آهن و احداث ایستگاه قطار خیابان آزادی (شاهرضا) از باغ نادری تا میدان راه آهن ادامه یافت و بالا خیابان در محل باغ نادری بصورت چهارراه درآمد.
بالا خیابان که ریشه در دل تاریخ قدیم مشهد دارد و حوادث و تغییرات گوناگونی را به خود دیده تا کنون دستخوش نام های گوناگونی گردیده است. از جمله بر طبق کتیبه ای که بر دیواره زیر ساعت صحن عتیق در بست بالا نصب شده, آن را خیابان مظفر نامیدند و بعدها هم چندین نام دیگر مانند خیابان نادری وغیره به خود گرفت ولی چون این دو خیابان در بالا سر و پایین پای حضرت قرار گرفته با وجود نام های متعدد به یمن نام مبارک حضرت رضا علیه السلام همچنان نام بالاخیابان را در ذهن و زبان مردم مشهد تداعی می کند و نام دیگری را نمی پذیرد چرا که این نام یادآور حفظ هویت تاریخی شهر مشهد می باشد.
نهر خیابان تا سال ۱۳۴۵ رو باز بوده و آب در آن جریان داشت و کناره های نهر هم به منظور جلوگیری از ریختن خاکروبه و تجمع بساط دلالان و دست فروشان نرده کشی شده بود ولی در آن سال با قطع اشجار و درختان کهن چند صد ساله در طرفین نهر, روی آن پوشیده شد و بر فضای خیابان اضافه گردید و با این کار علاوه بر محو زیبایی، تصرفی آشکار در بافت کهن و تاریخی شهر مشهد بوجود آمد.
علاوه بر جاذبه های فوق می توان به پروژه پارک ربیع نیز اشاره کرد که با توجه به برنامه های تدارک دیده شده برای آن، در صورت تحقق، به عنوان یکی از پتانسیلهای گردشگری تفریحی شهر مشهد محسوب خواهد شد.
پاسخ دهید