مرحومه هما ناطق، نویسنده، پژوهشگر و استاد دانشگاه / گروه تاریخ دانشنامه مشهدبیماری وبا را «مرض موت» یا «مرگامرگی» نامیدهاند. ” وبا ” از خصوصیات سرزمینهای عقبافتاده و از عوامل عقبماندگی است.از جهتی زاده فقر است و از جهتی موجد فقر، قحطی میآورد و به دنبال قحطی میآید. معمولا دامنگیر مردمی است که از وسایل مقدماتی بهداشت و تامین اجتماعی برخوردار نیستند و در بروز بلا محکوم به توقفاند و محروم از فرار.
وبا از امراض بومی ایران بود و چنانکه توضیح خواهیم داد، تقریبا همه ساله یا دو سال یکبار شیوع مییافت و رشته زندگی و فعالیت اجتماعی را تا اندازهای فلج میساخت.
وبا از امراض بومی ایران بود و چنانکه توضیح خواهیم داد، تقریبا همه ساله یا دو سال یکبار شیوع مییافت و رشته زندگی و فعالیت اجتماعی را تا اندازهای فلج میساخت.
وبا در خراسان
گسترش وبای بزرگ ۱۲۳۶ در ایران بیسابقه بود. در خلیج فارس روزی ۱۵۰۰ نفر را میکشت و چون بهناچار اجساد را به دریا میریختند، بیماری شدت کرد. در بحرین ۴۰هزار نفر یعنی دو سوم جمعیت را گرفت. از راه بوشهر به دالکی رسید و از دالکی به شیراز. از جمعیت ۴۰هزار نفری شیراز، روز اول ۸۰ نفر، روز دوم ۲۰۰ نفر، دو هفته اول ۵۶۰۰ نفر و در ۴ هفته آخرین دوسوم اهالی را نابود کرد.
در ۱۲۸۴ وبای شدید دیگری همه شهرهای ایران را گرفت. در همان سال دکتر تولوزان (پزشک دربار ناصرالدین شاه) نوشت: چون در ایران «قانونی برای نگاهداشتن شمار مردگان نیست معهذا نمیتوانیم عده آنها را کماکان معین کنیم. معهذا میدانم که عده این مردگان کمتر از یکصد هزار نفر نبوده، پس باید از این چشمزخمی که به ایران رسید به توسط تجربه و امتحان نتیجه گرفت و باید تفکر نمود که آیا ممکن بود منبع این وبا را از ایران بیرون کنند.»
در ۱۲۸۸ هنوز قحطی ادامه داشت، وبا هم «مزید بر علت شد». از خراسان گزارش رسید: «چه خراسانی… آدم را میکشند، گوشت او را میخورند، دیگر چه رسد به اسب و الاغ. هر روز در مشهد آدم میگیرند که سگ کشته و گوشت او را آورده و فروخته است.» عجب اینکه «سگ و گربه و موش میخورند» و باز روزانه «۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر» یا به گفته امینالضرب «روزی ۴۰۰ تا ۵۰۰ نفر» از بین رفتند. در این سال در قوچان ۱۲۰۰۰ نفر از دست رفتند.»
پاسخ دهید